Setlerde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kampanyası Oyuncular Sendikası’nın Türkiye sinema, dizi ve reklam sektöründeki çalışma koşullarının işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından belirli standartlara ulaşması amacına yönelik bir çalışmadır.
Setlerde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Rehberimizi görüntülemek için tıklayınız.
İşçi sağlığı ve iş güvenliği, işyerlerine dair hiçbir bağlayıcı yasal norm ve standartların olmadığı çalışma koşullarında oldukça önemli bir önceliği oluşturmaktadır. Bu durum, Türkiye’deki sinema ve dizi sektörünün işyeri olan setlerdeki çalışma koşullarına dair gerçekliği de gözler önüne sermektedir.
Set, karmaşık ve değişken yapısıyla içinde işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili geniş çapta riskleri barındıran bir çalışma alanıdır. Bu açıdan set çalışma koşullarına yönelik tanımsızlık ve iş organizasyonu eksikliği işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda risklerden kaçınılmasını, çalışanların sağlık ve güvenliğine yönelik olumsuz etkilerin önlenmesini zorlaştırmaktadır. Set çalışma koşullarına yönelik işçi sağlığı ve iş güvenliği çalışması, işçi sağlığı ve iş güvenliği standartlarının belirlenmesi amacı ile ilk elde setin bir işyeri olarak tanımının yapılması, işin gereği ile işçi sağlığı ve iş güvenliğine uygun olarak tasarlanması, iş organizasyonun sağlanması, sağlık ve güvenlik açısından risklerin değerlendirilmeye alınması ve önlemlerin alınması için ilgili sorumluların tanımlanması hedeflerini içermektedir.
Setlerdeki çalışma koşullarına ilişkin işçi sağlığı ve iş güvenliği çalışmasının ilk ayağı dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar;
1. Setleri “tehlikeli” sınıfa aldırmak
2. Teknik Çalışmalar
3. Toplantılar
4. Setlerde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Rehberi’nin hazırlanması
Yukarıdaki çalışmalara başlamadan önce işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili hukuki metinleri (kanun, tüzük ve yönetmelik) inceleyerek, bu metinlerde hangi konularda düzenlemelerin olup, hangi konularda düzenlemelerin olmadığını tespit etmeye çalıştık. Bu tespitten hareketle hukuk metinlerinden hangi maddelerin set çalışma koşulları ile ilgili bir düzenlemede yer alması gerektiğini ortaya çıkarmaya çalıştık. Ancak görüldü ki setler karmaşık ve değişken yapısı sebebiyle İş Güvenliği mevzuatının tamamına dahil olan iş yerlerdir. Çünkü bir madende çekim yapılacağı gibi, su altında, havada, tarafikte, bir tershanede de çekim yapılabilir. Dolayısıyla riskler ve ilgili mevzuatlar çekimin yapılacağı yere göre değişkenlik göstermektedir.
Tüm bu hukuki çalışma uzmanlar (iş güvenliği uzmanı, iş müfettişi, iş yeri hekimi ve akademisyenlerden oluşan bir kurul) sendika ve set çalışanları birlikteliğinde setlerde yapılan her türlü işin işçi sağlığı ve iş güvenliğine uygun olarak tasarlanması için gerekli risk değerlendirmelerinin yapıldığı kapsamlı bir çalışma yapılmasını hedeflemektedir.
Bu araştırmalar ve edindiğimiz bilgiler sonucunda işyerimiz olan setlerin “Az Tehlikeli” sınıfta yer aldığını tespit ettik. İlk aşamada setleri “Tehlikeli” sınıfa aldırabilmek için çalıştık. Bu kapsamda odak grup çalışmaları yaptık ve kaza hikayelerini toplamaya başladık. Elde ettiğimiz veriler doğrultusunda Tehlike Sınıfı Komisyonuna sunmak üzere bir animasyon film hazırladık. Böylece ilk kazanımımızı elde etmiş olduk. 22 Ocak 2015 tarihinde gerçekleştirilen Tehlike Sınıfı Komisyonu toplantısında setler “az tehlikeli” sınıftan “tehlikeli” sınıfa alındı. Bu karar 19 Şubat 2015 tarihli, 29272 sayılı Resmi Gazete’de yayınlandı.
Ardından Teknik Çalışmalara başlayarak nitel veriler elde etmeyi hedefledik. 50-60 yıllık geçmişi olan sinema sektöründe hiçbir kazanın raporlanmamış olması gereçeği ile karşı karşıya kaldık. Üyelerimizi ve meslektaşlarımızı arayarak setlerde yaşadıkları veya tanıklık ettikleri kazaları raporlamaya çalıştık. Bu çalışmanın beraberinde İSG uzmanlarından eğitim almaya, sektörümüzün değişmeyen risklerini tespit etmeye, ilgili kurum ve kuruluşlara sektörümüzün risklerini anlatmaya başladık. Bu süreçte özellikle Çalışma Bakanlığı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Müdürlüğü ile sürekli dirsek temasında olduk. Aynı zamanda çalışmalarımızın sürdürülebilir olması ve geliştirilmesi için İSG uzmanları ve sektör çalışanlarının da dahil olduğu birçok odak grup toplantısı gerçekleştirdik. Yaklaşık 3 yıllık bir çalışmanın sonunda ise kardeş sendikalarımız Sinema Televizyon Sendikası ve Sine Sen ile beraber “Setlerde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği” rehberini hazırladık.
İkinci ayakta ise Türkiye’deki set çalışma koşullarının uluslararası örneklerle karşılaştırılması ile oluşacak belgelerin (yazılı ve fotoğraf) yapılan hukuki çalışma çıktıları ile birlikte “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği” alanında yetkili iş müfettişi, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve akademisyenlerden oluşan bir danışma ekibine sunulması var. Bugüne kadar yaptığımız çalışmalar, elde ettiğimiz kazanımlar ve ilgili mevzuatların uzmanlar tarafından tekrar değerlendirilmesi çalışmalarımızı geliştirecektir. Üçüncü hedefimiz ise sektörümüzün risklerine hakim İş Güvenliği Uzmanı yetiştirmektir. Dördüncü hedefimize baktığımızda, setlerde profesyonel bir işleyiş hakim olana kadar setlerin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği açısından da düzenli olarak denetlenmesini sağlamak geliyor.
Elbetteki hiçbir zaman bitmeyecek bir proje olarak; üyelerimize ve meslektaşlarımıza İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda düzenli olarak eğitimler verilecektir.
Kaza ve Tehlike Bildirimi Formları
Görsel-işitsel faaliyetlerin (dizi, sinema, reklam, belgesel vb.) işyerleri olan setlerde çalışma ve hazırlık sırasında çok sayıda kazanın meydana geldiği, kazaların ciddi yaralanmalara, ölümlere yol açtığı bilinmekte, konuşulmaktadır. Fakat oyuncuların ve set çalışanlarının geçirdiği kazalara ilişkin olarak ciddi hiçbir kayıt, envanter, analiz, rapor, istatistik bulunmamaktadır.
Aşağıda sizlerle paylaştığımız formları doldurarak, bu envanter çalışmasına siz de destek olabilirsiniz. Formların nasıl doldurulacağı uygulama rehberlerinde detaylıca anlatılmıştır.
Kaza Bildirimi Uygulama Rehberi