Tiyatro oyuncusu, opera şarkıcısı ve dansçıların sorunları maalesef uzun bir geçmişe dayanıyor. Sahne alanı, sektörümüzde kayıt dışı istihdamın en yaygın olduğu alan. Bu alanın diğer sektörlere nazaran büyük bir ekonomiye sahip olmaması, çalışma hayatında uygulanması gereken temel standartların dahi hayata geçirilememesine sebep oldu. Ülkemizdeki kültür-sanat politikalarının yetersizliği sebebiyle meslektaşlarımız tiyatroyu, operayı ve dansı yaşatmak üzere bir refleks edindiler. Ülkemizde maalesef bu meslekler hala hak ettiği değeri ve desteği göremiyor. Dolayısıyla alanda çalışan emekçiler genellikle temel işçi haklarını ikinci plana atarak çalışıyor veya çalıştırılıyor. Sahne alanında, işçi hakları üzerine birçok teknik çalışma yürütüyoruz. Ancak bir diğer önemli başlığımız, bu alana özel bir kültür-sanat politikası belirlenmesi için tüm bileşenlerle kapsamlı çalışmalar yürütmek. Çünkü sahne alanı maalesef çok ciddi yapısal sorunları olan bir alandır. Hiçbir dönemde, ilgili devlet kurumları bu alanın sorunlarına kapsamlı bir şekilde eğilmedi. Dolayısıyla sorunları kökten çözecek bir politika da asla geliştirilemedi. Bu kapsamda sahne alanı için temel hedeflerimiz şöyle;
- İhtiyaçlara cevap verecek bir kültür-sanat politikasının geliştirilmesini sağlamak
- Tiyatro oyuncusu, opera şarkıcısı ve dansçıların bağlı çalışan olmasını sağlamak
- Adil iş sözleşmeleri yapılarak çalışılmasını sağlamak
- İnsani çalışma koşullarını sağlamak
- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemleri’nin uygulanmasını sağlamak
- Alana özel taban ücretleri belirlemek
- Mesleğin koşullarına göre emeklilik modelleri üzerine çalışmak
- Hiçbir tiyatro oyuncusu, opera şarkıcısı ve dansçının emeklilik sorununun kalmamasını sağlamak
İş yerlerimiz olan sahnelerin, işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından yeterli donanıma sahip olması için çalışıyor ve projeler üretmeye çalışıyoruz. Bu alanda çalışan emekçilerin sosyal güvence kapsamında ve iş sözleşmeleri ile güvence altına alınmış çalışma koşullarına kavuşması için, sahne sahipleri ve yöneticileri ile tiyatroya, operaya ve dansa yakışır standartları oluşturmak için bir araya geliyoruz. İlgili kamu kurumlarıyla hukuki ve idari süreçler devam ederken, sosyal diyalog kapsamında da lobi çalışmaları yürütüyoruz. Bu bağlamda, kurulma sürecine destek verdiğimiz Tiyatro Kooperatifi ile oyuncuların iş sözleşmeleri ve özlük hakları, prova süreleri, sahnelerin işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından uygunluğu, risk değerlendirmeleri vb. konularda standartlar oluşturmak için 2020 yılı itibariyle müzakerelerimize başladık.
Covid-19 salgını ve normale dönüş sürecinde sahneler alanında uygulanması gereken önlemler, Oyuncular Sendikası tarafından hazırlanmıştır. Alınması gereken önlemler kılavuzda yer alan liste ile sınırlı değildir. İlgili kanunlar ve mevzuatta belirtilen tüm şartların uygulanması tiyatro işletmelerinin
sorumluluğundadır. Covid-19 salgını süresince tespit edilen pek çok yapısal sorun, pandemi sürecinde ve sonrasında alınması gereken iki başat önlem olduğunu göstermiştir; sağlık hizmetine erişim hakkı için tüm oyuncuların ve teknik ekibin sosyal güvence kapsamında 4a’lı çalıştırılması ve fiziki şartların iyileştirilmesi için salonlar ve kulislerde havalandırma / iklimlendirme sistemlerinin entegre edilmesi. Kılavuzda detaylandırılmış önlemler, salgının gidişatı, mevzuat ve/veya ilgili
yönetmeliklerde yapılabilecek değişiklikler ve kamu otoritelerinin alacağı yeni kararlar doğrultusunda tekrar gözden geçirilecektir. Son olarak her bir özel tiyatro, her bir oyun ve sahneleri ile salonun genel fiziki koşulları için gerekli ihtiyaçları belirleyip buna göre yönergeler hazırlamalı ve çalışmalarını buna göre yürütmelidir.
2020 yılına yeni tip korona virüsün yol açtığı Covid-19 salgınıyla başladık. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca 11 Mart’ta yaptığı açıklamada, virüsün ortaya çıkışından 90 gün sonra ilk kez Türkiye’de de tespit edildiğini söyledi.
Türkiye’de ilk yeni tip Covid-19 vakasının görülmesinin ardından birçok toplu etkinlik iptal edildi ya da ertelendi. Alanımızda ise ilk olarak sahneler kapandı ve gösterimler belirsiz bir tarihe ertelendi. Bu süreçte vaka sayısı hızla arttığı için birçok yasaklama ve sınırlama getirildi. Her geçen gün ise yeni kısıtlamalarla karşı karşıya kalıyoruz.
Virüsün yayılmasını engellemek için alınan kararların ardından pek çok sektörde olduğu gibi, kendi sektörümüzde de birçok haklı tartışmaya tanıklık ettik. Sahnelerin kapanmasının ardından bağımsız sahneler ve tiyatro toplulukları ciddi bir ekonomik krizle karşı karşıya kaldı. Ülkemizde zaten zar zor ayakta kalabilen özel tiyatrolar, salgın karşısında varlıklarını nasıl koruyabileceklerini düşünmeye başladılar.
Covid-19 sürecinde sahne alanı için yapılan çalışmaları görüntülemek için lütfen tıklayınız.
Sendikamızın yürüttüğü tüm çalışmalar aslında sahne alanını doğrudan ilgilendirmektedir. Her kampanyamız ve bu doğrultuda hayata geçirdiğimiz çalışmalar sahne alanı için de düşünülmelidir.
Bu sebeple aşağıda verilen link dışında, bu alan için yapılan tüm çalışmaları incelemek için web sitemizde yer alan “Kampanyalar” başlığını da incelemenizi rica ederiz.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 4/A uyarınca oyuncuların bağlı çalışan (4A-İşçi) olarak sigortanmalarının sağlaması ve sektördeki buna yönelik sorunların çözümü için gerekli düzenlemelerin yapılması kampanyanın önemli basamaklarını oluşturur. Maalesef sektörümüzde oyuncular ya kayıt dışı çalıştırılıyor, ya da bir tüccar gibi serbest meslek makbuzu (4A-Bağ Kur) kesmeye zorlanıyorlar. Bu da oyuncuların işçilikten doğan tüm haklarını kaybetmelerine sebep oluyor. 4A Kampanyası sendikamızın varlık sebebi olup, tüm oyuncuların temel işçi haklarını elde edebilmesi için temel mücadele alanımızdır.
Bu kampanyamız “Bu Sette Çocuk Var!” kampanyamızın devamı niteliğindedir fakat tamamen ayrı bir kampanya olarak tasarlanmıştır. Bildiğiniz gibi Sendikamızın çalışmaları sonucunda, 23 Nisan 2015 tarihinde İş Kanunu 71.Maddesine çocuk oyuncular için ilgili hüküm eklenerek, “Sanat, Kültür ve Reklam Faaliyetlerinde Çocukların Çalıştırılması Hakkında Yönetmelik” hazırlanmasının önü açılmıştır.
Bu çerçevede ilgili kanunun 38.Maddesi aşağıdaki gibidir.
“…Sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinin kapsamı, bu faaliyetlerde çalışacak çocuklara çalışma izni verilmesi, yaş grupları ve faaliyet türlerine göre çalışma ve dinlenme süreleri ile çalışma ortamı ve şartları, ücretin ödenmesine ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı ile Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun görüşleri alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.”
“Bu Sette Çocuk Var!” kampanyamız, en büyük hedeflerinden biri olan ilgili maddenin Kanuna eklenmesi ile en önemli amacına ulaşmıştır. Şimdi ise “Yasal Düzenlemeler ve Yönetmelikle İlgili Çalışmalar” ve de “Doğrudan Sahaya/Uygulamaya Yönelik Çalışmalar” ile kültür-sanat ve reklam faaliyetlerinde çalıştırılan tüm çocukları kapsayacak şekilde yeni bir kampanya ile karşınızdayız.
“Bu sette Çocuk Var!” kampanyamız strateji olarak daha çok sinema, dizi ve reklam setlerinde çalıştırılan çocukları kapsıyordu. Şimdi ise “Bu İş yerinde Çocuk Var!” kampanyamız ile sadece sinema, dizi, reklam sektörleri değil sahne, seslendirme, moda sektörü, sosyal medya, tüm dijital yayın mecraları gibi pek çok alanda çalıştırılan çocukların hakları için çalışacağız.
“Bu İş Yerinde Çocuk Var!” kampanyamızın detaylarını görüntülemek için lütfen tıklayınız.
İşçi sağlığı ve iş güvenliği, işyerlerine dair hiçbir bağlayıcı yasal norm ve standartların olmadığı çalışma koşullarında oldukça önemli bir önceliği oluşturuyor. Bu durum alanımızdaki iş yerlerinin çalışma koşullarına dair gerçekliğini de gözler önüne seriyor. Sendikamız kurulduğunda daha çok setlere yönelik hayata geçirdiğimiz bu kampanya, sahne alanındaki işverenlerin örgütlenmesi ve kendimize bir muhattap bulmamız sebebiyle sahne alanını da kapsayacak şekilde geliştiriliyor. Pandemi sebebi ile şuan doğrudan Covid-19 için alınması gereken tedbirler üzerine çalışmalarımızı yönlendirsek de, sahne için genel anlamda İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemleri çalışmaları resmen başladı.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kampanyasının detaylarını görüntülemek için lütfen tıklayınız.